تاریخ انتشار: 14 فوریه 2019

بازدید: 534 بازدید

خصوصیات عمومی کودکان تیزهوش

بر اساس يک طرز فکر قالبي قديمي در مورد افراد سرآمد،

ابتدا چنين افرادي از لحاظ جسمي ضعيف، از لحاظ اجتماعي ناسازگار، از لحاظ علاقه محدود و از لحاظ هيجاني بي‌ثبات پنداشته مي‌شدند.[1] ولي تحقيقاتي که از مدت‌ها پيش توسط دانشمندان مختلف در اين زمينه انجام شده است، با وجود مشاهدات انفرادي بعضي از ويژگي‌هاي فوق، وجود آنها را مورد تأييد قرار نداده است.[2]

اين برداشت قالبي جديد، ريشه در بدفهمي دو پديده آماري دارد:

يکي پراکندگي نمرات حول ميانگين و ديگري همبستگي متقابل در بين ويژگي‌ها. چه افراد سرآمدي وجود دارند که ضعيف، کوچک، بيمارگونه، ناسازگار، کم‌آموز، ناجذاب يا در مقايسه با همسالان خود از سطح هوشي بهنجار پايين‌ترند.[3]

واقعيت اين است که هيچ ويژگي خاصي به تنهايي نمي‌تواند دال بر هوش خارق‌العاده باشد.

بلکه ترکيب ظريفي از چندين ويژگي کليدي است که تجمع آنها با يک شدت معين يا با قدرت انتشار استثنايي است که بايد جستجو شود. کارشناسان اين رشته نسبت به چنين ترکيباتي حساسيت دارند، اما حتي آنها هم نمي‌توانند چنين ترکيباتي را به عنوان راه‌هاي مطمئن، براي شناسايي تيزهوشي ارتقاء دهند. آنها هنوز مجبورند براي اثبات مشاهداتشان به يافته‌هاي واقع‌بينانه‌تر تست‌هاي استاندارد، توسل جويند.[4]

مطالعات انجام شده پيرامون ويژگي‌هاي عمومي کودکان تيزهوش، حاکي از آن است که خصيصه‌هاي رفتاري زير عموما در نزد کودکان تيزهوش قابل ملاحظه است. البته بايد توجه داشت که تمامي اين ويژگي‌ها در گروه کودکان تيزهوش مشاهده مي‌شود، اما ممکن است همه ويژگي‌ها نزد تک‌تک کودکان تيزهوش ديده نشود. در اينجا مهم‌ترين ويژگي‌هاي کودکان تيزهوش که شامل ويژگي‌هاي جسمي، اخلاقي، شخصيتي، اجتماعي و تحصيلي است را بيان مي‌کنيم.[5]

ويژگي‌هاي جسمي

کودکان تيزهوش، رشد بدني بهتري نسبت به همسالان خود دارند. اين گروه از نظر قد، بلندتر و از نظر وزن، سنگين‌تر از حد متوسط هستند. آنان کمتر بيمار مي‌شوند و از زيبايي و جذابيت بيشتري برخوردارند.[6]ميگناirبنابر مطالعات ترمن، کودکان تيزهوش تحت مطالعه وي تا ميانسالي، همچنان ويژگي‌هاي جسماني برتر خودشان را حفظ کرده‌اند، اما اين برتري در هنگام تولد يا نخستين سال بعد از تولد، قابل ردگيري نيست.[7]

ويژگي‌هاي اخلاقي

اکثر کودکان تيزهوش، در سنين اوليه به مفاهيم انتزاعي خوب و بد، درست و نادرست، عدالت و ظلم علاقمند مي‌شوند. آنان به‌ويژه به مسايل اجتماعي و روش‌هايي که مي‌توان آنها را حل کرد، اشتياق از خود نشان مي‌دهند. اغلب مطالعات نشان مي‌دهد که افراد تيزهوش از نظر رفتارهاي اخلاقي از افراد معمول برتر هستند و در اغلب تعاريف، آنها را غول‌هاي اخلاقي معرفي کرده‌اند.[8]

در اينجا ذکر اين نکته حائز اهميت است که مشاهده خوش‌خلقي نزد کودکان تيزهوش منوط بر آن است که آنها فرصت يا فرصت‌هاي لازم را براي ظهور استعدادهاي خود در محيط خانواده داشته باشند. بديهي است هرگونه تهديد، تنبيه و يا تحقير و سرزنش اين کودکان مي‌تواند خلق بالقوه نيکوي آنها را به تندخويي و بي‌قراري و يا احيانا پرخاشگري و کمرويي مبدل سازد.[9]

ويژگي‌هاي شخصيتي

کودکان تيزهوش از اعتماد به نفس بالايي برخوردارند و خود را به راحتي با شرايط جديد سازگار مي‌کنند.[10] آنها همچنين از انرژي بالا و حافظه فوق‌العاده‌اي برخوردارند. اين کودکان مطالب يا موضوعاتي را که مورد توجهشان قرار مي‌گيرد، با سرعت و دقت خارق‌العاده‌اي به ذهن مي‌سپارند. کودکان تيزهوش، فوق‌العاده کنجکاو هستند و دوست دارند مرتبا پرسش‌هاي فراوان و پيچيده‌اي را مطرح کنند و در عين‌حال وقتي از آنها سؤالي مي‌شود، غالبا پاسخ‌هاي پيچيده‌اي را مطرح مي‌کنند و توضيحات آنان درباره جزئيات يک مسأله حاکي از درک عميق ايشان از موضوعات گوناگون است. آنان از قدرت تخيل و تفکر انتزاعي بيشتري نسبت به همسالان خود برخوردارند و همواره به جاي “آنچه که هست” در انديشه “آنچه که مي‌تواند باشد” هستند.

گستردگي و تنوع علايق آنها فوق‌العاده مشهود است، به عبارت ديگر دوست دارند بسياري از چيزها و امور مختلف را تجربه کنند. آنان از دامنه فعاليت بيشتري برخوردارند و در زمينه‌هاي مورد علاقه خود پشتکار و پايداري فوق‌العاده چشمگيري نشان مي‌دهند.[11] همچنين خلاقيت و قوه ابتکار، ثبات شخصيت، تشريک مساعي و سلاست کلامي در کودکان تيزهوش قابل مشاهده است.[12]

ويژگي‌هاي اجتماعي

از جمله ويژگي‌هاي رفتاري قابل توجه در کودکان تيزهوش که از نظر اجتماعي فوق‌العاده حائز اهميت است، تمايل آنان به رهبري گروه است. آنان يا خود فعالانه در انجام کاري شرکت مي‌کنند يا قبل از پيوستن به گروه مورد نظر، رفتار اعضاي آن را به دقت مورد مشاهده و ارزيابي قرار مي‌دهند.[13] تيزهوشان، همچنين از يک حس قوي عدالت اجتماعي برخوردار هستند، به رفاه ديگران علاقمندند[14] و مشکلاتي از قبيل فقر و رنج ديگران، بي‌عدالتي و رفتار غيرانساني، آنان را به شدت ناراحت و متأثر مي‌سازد. با اينکه تيزهوشان حقيقتا اجتماعي‌اند اما هر چه کودک تيزهوش‌تر باشد، يافتن معاشرين همساز مشکل‌تر مي‌شود و احتمال بيشتري وجود دارد که کودک به درون نقش يک نظاره‌گر بخزد و درون‌گرا شود.[15]

ويژگي‌هاي تحصيلي

کودکان تيزهوش عموما داراي کنجکاوي زياد، اطلاعات عمومي زياد و علاقه وافر به يادگيري هستند.[16] آنها خيلي سريع ياد مي‌گيرند، از قدرت ادراک بسيار خوبي برخوردارند و با سرعت قابل توجهي مسأله مورد نظر را درک مي‌کنند.[17]
کودکان تيزهوش معمولا خواندن و صحبت کردن را زودتر از معمول فرا مي‌گيرند و خزانه لغات گسترده‌اي دارند. معلومات عمومي بيشتر، پيشرفت درسي سريع و استعداد ويژه در رياضيات از ديگر ويژگي‌هاي تيزهوشان است.[18]

منبع: http://www.migna.ir

معنی کامل واژه های کتاب فارسی چهارم ابتدایی

نوشته قبلی

گزارشی تحلیلی از روانشناسی تربیتی-دکتر محمد پارسا

نوشته بعدی

خصوصیات عمومی کودکان تیزهوش

خصوصیات عمومی کودکان تیزهوش