سایت تدریس ایران | teach98
60 روش آموزشی برای املاءگویی وتقویت آن
- املای کارتی:معلم می تواند املا را بر روی چندین کارت بنویسد و این کارت ها را بین گروه ها تقسیم کند تا تمام گروه
- ها کارتها را ببینند و سپس کارتها را جمع کرده و از روی آنها دیکته بگوید.
2. هر گروه یک متن املاء با کمک تمام اعضای گروه خود می نویسد و معلم املای همه گروهها را جمع آوری کرده و می خواند
سپس یا بهترین دیکته به کل کلاس گفته می شود و یا از هر گروه یک پاراگراف انتخاب کرده و دیکته تلفیقی تهیه کرده و به
کل کلاس، دیکته می گوییم. در این صورت متن دیکته را بچه ها انتخاب کرده اند.
3. دانش آموزان را گروه بندی می کنیم و سپس هر گروه متن دیکته ای را می نویسد و برای گروه دیگر می خواند تا
آن گروه بنویسد و بالعکس. دیکته گروه به گروه نام دیگر این دیکته است.
4. در مواقعی که شاگردی ضعیف است و در املا پیشرفت چندانی ندارد، می توان دانش آموز ضعیف را کنار دانش آموزی
قوی نشاند تا بعضی از لغات را که برایش مشکل است، با مشورت بنویسد. در نتیجه دانش آموز ضعیف، هم آن لغت را به
خوبی به ذهن می سپارد و هم با افت نمره به طور مکرر مواجه نمی شود. البته این روش نباید به طور تکراری و همیشگی باشد.
5. در هنگام تصحیح کردن املا، معلم صحیح لغات را نمی نویسد و دانش آموزان خودشان درست لغات را از کتاب پیدا می
کنند و بعد معلم به آن املا نمره می دهد. یعنی، ابتدا دور کلمات اشتباه خط کشیده می شود و صحیح آن را بچه ها می
نویسند و معلم به صحیح نوشتن آنها نمره می دهد.
6. استخراج کلمات دشوار و مرتب کردن آنها به ترتیب حروف الفبا.
7. روش دیگر این است که معلم بهتر است متن دیکته روی تخته نوشته و قبل از املا برای بچه ها بخواند، ولی بچه ها چیزی
ننویسند و تنها گوش دهند بعد املاء گفته شود وپس ازپایان هم متن یک بار سریع خوانده شود،
8. در صورت دیگر املا، می توان شفاهی دیکته را خواند و بچه ها لغات مهم آن را هجی کنند و در هوا بنویسند.
9. 9املای انگشتی:چنین است که شاگرد پشت سری، کلمات را روی پشت فرد جلویی بنویسد و شاگرد جلویی از روش حرکت انگشتی فرد عقبی بتواند لغات را بفهمد و بنویسد، که این یک نوع بازی و املا است.
10. املای روزنامه ای:در روش دیگر به بچه ها گفته می شود که روزنامه با خود به کلاس بیاورند و لغات را ببرند و از
لغات بریده شده یک بند املا برای معلم درست کنند و بروی ورقه بچسبانند. این روش را می توان به صورت گروهی
نیز انجام داد.
11. می توان متن املایی را به صورت پلی کپی بدون نقطه، بدون تشدید و یا به صورت لغات ناقص به دانش آموزان داد تا
آنان در جای مناسب نقطه بگذارند یا تشدید قرار دهند و یا لغات ناقص را کامل کنند.
12. می توان دیکته را به صورت لغات صحیح و غلط در کنار هم قرار داد تا بچه ها کلمه غلط را خط بزنند.
13. روش دیگر املا می تواند به صورت تصویری باشد. یعنی، شکل را به دانش آموزان بدهیم تا آنان املای صحیح آن را بنویسند.
14. املای تقویت حافظه: بدین صورت که معلم متنی را روی تخته می نویسد و سپس متن را برای دانش آموزان می خواند و
سپس روی نوشته هایش روی تخته پرده می کشد و بچه ها باید هر آنچه از متن فهمیده اند بنویسند. سپس معلم پرده را از
تخته بر می دارد و بچه ها
15. متن خود را با متن تخته مقایسه می کنند و به خود امتیاز می دهند.
16. املای آینه ای : با استفاده از آینه باشد که کلمات را برعکس بنویسیم و بچه ها با آینه درست آن را بنویسند و یا صحیح آن را بخوانند.
17. املای آبکی: روش کار این است که، بچه ها به صورت انفرادی یا گروهی با خود آب پاش به مدرسه می آورند و با آب دیکته را روی زمین
می نویسند و گروهی نوشته های خود را تصحیح می کنند.
18. از روشهای موجود در تصحیح املا این است که دانش آموزان با اشتباهات خود جمله بسازند و یا دیکته به صورت
جمله سازی از لغات مهم درس باشد.
19. املای دوختنی:دانش آموزان کلمات مهم یا مشکل درس را روی پارچه بنویسند و سپس با خمیر یا نخ و سوزن کلمات را
بسازند و یا بدوزند که در این صورت هنر و بازی توامان می شوند.
20. املای اشتقاقی:دانش آموزان از اشتباهات خود در املا کلمات هم خانواده، متضاد و یا هم معنا بنویسند.یابرای هرکلمه
ای که معلم درتخته می نویسددانش آموزان درجدولی دردفترخودشان،هم خانواده ومتضادبرایش بنویسند.
21. املای صوتی : برای آشنایی دانش آموزان با انواع صداها و لهجه ها در هنگام دیکته گفتن و از این که بچه ها تنها به
صدا و لحن معلم خود خو نگیرند، معلم می تواند از اطرافیان خود بخواهد تا متن املا را بر روی نوار بخوانند و صدای خود را
ضبط کنند و سپس آن متن را به کلاس بیاورد و بچه ها از روی آن نوار دیکته بنویسند تا در هنگام ارزشیابی پایانی و یا هر
زمان دیگر بچه ها دچار مشکل نشوند.
22. همکاران معلم می توانند در املاهای کلاسی جای خود را تعویض کنند و به بچه های کلاسهای دیگر املا بگویند تا بچه ها با
انواع صداها و لحن و گویش در دیکته آشنا شوند
23. دانش آموزان می توانند به والدین خود دیکته بگویند و والدین در املای خود چند کلمه را اشتباه بنویسند تا بچه
ها آنها را تصحیح کنند و به پدر و مادر خود نمره دهند.
24. بچه ها می توانند به معلم خود دیکته بگویند. هر گروه یک پاراگراف به معلم بگوید و در انتها گروه ها ورقه معلم را
تصحیح کنند و یا هر گروه پاراگراف مخصوص به خود را تصحیح کند. البته بهتر است معلم چند کلمه را عمدا اشتباه بنویسد.
25. برای والدین بی سواد، فرزند می تواند صدای خود را ضبط کند و از روی صدای خود به خودش دیکته بگوید یعنی
صدای ضبط شده ی خود را جایگزین صدای اولیای خود که بی سواد هستند، نماید.
26. یکی دیگر از روش ها برای تصحیح املاء این است که می توان املا را به بچه ها داد تا تصحیح کنند، ولی در نهایت نمره
نهایی را معلم بدهد یا دانش آموزان تصحیح کننده با مداد کنار دفتر فرد، نمره بگذارند و بعد معلم نمره خود را با نمره ای
که دانش آموزان داده مقایسه کند.
27. معلم لغاتی را بروی مقوا می نویسد و مقوا را به تخته نصب می کند و زمان کوتاهی وقت می دهد تا دانش آموزان
کلمات را به دقت نگاه کنند و سپس مقوا را جمع می کند. در اینجا بچه ها هر آن چه از لغات در ذهنشان مانده است را می
نویسند و معلم لغات و کلمات آنان را تصحیح می کند تا دقت آنان سنجیده شود.
28. املای فضایی: دانش آموزان املا را در هوا بنویسند و معلم در هوا تصحیح کنیم، نه با قلم بر روی کاغذ.
29. همکاران معلم میتوانند در املاهای کلاسی جای خود را تعویض کنند و به بچههای کلاسهای دیگر املا بگویند تا بچه ها
با انواع صداها و لحن و گویش در دیکته آشنا شوند.
30. املای مشورتی : باز بچهها به گروههای ۵یا 6نفره تقسیم میشوند. ۱0کلمه مهم از درس انتخاب میکنیم و از بچهها در
گروهها میخواهیم که هر کدام جملهای را در ارتباط با درس بنویسند و از کلمات مهم مورد نظر استفاده کنند و هر گروه
جملات خود را کنار هم گذاشته و یک متن کوتاه و زیبا بسازد.
31. قطار دوستان: روی زمین با گچ سفید یا رنگی چند کلمه بنویسند و دانش آموزان را به گروه های ۲یا ۳نفره تقسیم کنید
و بخواهید که روی کلمات راه بروند و آن را صدا کشی کنند .بدین تر تیب مهارت دیدن و شنیدن آنها تقویت می شود.
32. املای انگشتی:شاگرد پشت سری کلمات را روی پشت فرد جلویی بنویسد و شاگرد جلویی از روش حرکت انگشتی
فرد عقبی بتوانند لغات را بفهمند و بنویسند.
33. املای پای تخته ی۲نفری:دونفرراپای تخته می آوریم وقتی به یک نفراملا می گوییم دیگری مراقب است تا اگر اشتباهی
صورت پذیرفت آن رااصلاح کند.
34. املای جا خالی:متنی را برای بچه ها تهیه می کنیم سپس از آنها می خواهیم که با کلمات داده شده جاهای خالی را
پرکنند.سپس از آنها می خواهیم که یک بار متن را با دقت بخوانند و در پایان هرچه در ذهن دارند به خودشان املا بگویند
یعنی روی یک کاغذ بنویسند سپس معلم یا والدین متن را تصحیح کنند. این روش به دو صورت حذف کامل کلمه یا حذف
بخشی از کلمه به صورت حروف نیز قابل اجراست،
بدین صورت که در یک متن از پیش تهیه شده بعضی از کلمات یا حروف را جا می اندازیم، سپس از روی متن برای کلاس می
خوانیم و حتی کلمه ای هم که جا افتاده است توسط معلم قرائت می شود. دانش آموزان پس از شنیدن کلمه جای خالی را پر می کنند.
35. هجی کردن داستان:هردانش آموزبرروی حروف یک کلمه ی داستان بر روی شبکه ی حروف می پردودیگرهم
گروهی اودرتخته می نویسدتاداستان تمام شود.
36. بازی اضافه کن:مرحله ی اول؛چند دانش آموز را کنار هم بنشانید و از آن ها بخواهید این بازی را ترتیب دهند. نفر اول یک کلمه بگوید.
نفر دوم همان کلمه را تکرار و کلمه ی مناسب دیگری را به آن اضافه کند. نفر سوم دو کلمه قبلی را تکرار و کلمه ی مناسب دیگری را به آن
اضافه کند و به همین ترتیب پیش روند.مرحله ی دوم؛ همان بازی بالا را انجام دهند امّا این بار به جای استفاده از یک کلمه،
دانش آموزان از یک جمله استفاده کنند.
37. املای زنبوری :در این روش دانش آموزان به گروه های ناهمگن تقسیم می شوند. تعداد گروه ها هم بسته به تعداد
پاراگراف های دیکته است. به طور مثال برای یک املای 6بندی، دانش آموزان را به 6گروه تقسیم می کند. همان طور که
زنبورها با کمک هم، محصولی خوشمزه چون عسل را تولید می کنند، در این روش بچه ها با کمک و هم فکری هم یک دیکته
می نویسند. ابتدا موضوع اصلی داده می شود. به طور مثال موضوع «تختی» برای درس جهان پهلوان تختی انتخاب می گردد.
موضوعات فرعی : معرفی شخصیت تختی، ورزش و مدالها او، داستان معروف او در المپیک و … در زمان معین بچه ها با توجه
به متن و کلمات و جملاتی که از خودشان به آن می افزایند، یک بند درباره ی موضوعشان می نویسند. سپس دانش آموزان با
راهنمایی معلم ترتیت گفتن املا را مشخص می کنند و هر گروه متن خود را به همه ی دانش آموزان املا می گوید. به این
ترتیب همه ی گروه ها با هم یک دیکته ساخته اند.)۳8املا ی پستچی:در ابتدا جمله یا کلمههایی را روی کارتهای مقوایی
بنویسید.
سپس آنها را در کیسهای بگذارید و کیسه را به گردن یکی از اعضای هر گروه بیاویزید و آن شخص را پستچی معرفی
کنید. کیسه را به تعداد گروهها تهیّه کنید و این کار را برای همهی گروهها انجام دهید. از دیگر افراد گروه بخواهید که
یک کارت از کیسه بردارند. اگر روی آن جمله نوشته شده باشد، آن را بخواند و بقیه ی اعضای گروه بنویسند و اگر روی
کارت، کلمه نوشته شده بود، با آن جملهای بسازد و برای بقیه بخواند تا بنویسند. به همین ترتیب، بقیهی اعضا نیز این
کار را تکرار کنند.
38. املا ذهنی :دانش آموز متنی را می خواند و سپس آن را با استفاده از قوه ی حافظه می نویسد.
39. املا با استفاده از طراحی جدول و حل آن:دانش آموز یا معلم باید با توجه به متن کتاب درسی ،سوالاتی طراحی نماید که
جواب آنها یک کلمه باشد و سپس دانش آموزانکلمات را در جدول قرار می دهند.
40. املا با توجه به تکنیک بارش مغزی :در این نوع املا معلم از دانش آموزان می خواهد که با استفـــاده ازتکنیـک بارش
مغزی با یک کلمه ده جمله متفاوت بسازند.مثل روش خورشیدی درانشاء است با این تفاوت همه دراین نوع املاء شرکت
دارند ونه یک نفر.
41. املای مشارکتی:در هر گروه ۳نفره ، ۱نفر املا بگوید ، ۱نفر بنویسد و ۱نفر نظارت کند.
42. املای درگوشی :درهر دو نیمکت پشت سر هم ،هر دانش آموز به صورت آهسته در گوش نفر روبرویی املا بگوید و بعد
جایشان را عوض کنند.
43. املا ی گروهی: به این شکل که بچهها را به گروههای ۵یا 6نفره تقسیم میکنیم و در هر گروه، هر خط را یک نفر از
گروه مینویسد و در انتها نمره گروهی میدهیم و آن املا در پوشه کار گروهها قرار میگیرد.
44. املای سفره ای:با استفاده از ۱متر نایلون ضخیم و پهن کردن روی میزها با ماژیک املا را با مشورت هم بنویسند.
45. املای پرورش دقت:معلم ابتدا ۳کلمه را روی تابلو می نویسد، ۱۵ثانیه نگاه کنند، سپس روی کلمات را بپوشاند ،بعد
دانش آموزان کلمات را به یاد آورند و بنویسند.
46. انواع املای پاتخته ی معمولی: در زنگ املا دانشآموزان دفاتر املا را جلوی خود گذاشته، معلم از روی دفتر کلاس به
ترتیب یک نفر را پای تخته میبرد و دانشآموزان را موظف و ملزم به دقت کردن به پای تخته و دانشآموزی که پای تخته رفته
است میکند. جملهای را به نحو دیکته گفتن به دانشآموز میگوید تا او نیز روی تخته بنویسد. دانشآموزانی که نشستهاند
دقت نموده و صحیح یا غلط بودن کلمات را تشخیص داده و به ترتیب نظر میدهند و جمله مورد نظر روی تخته تصحیح
میگرددو شکل صحیح آن روی تخته نوشته میشود بعد از دانشآموزان خواسته میشود که دو یا سه بار از روی آن بنویسند.
47. املای لب خوانی:معلم بی صدا وبه آرامی کلمه ای را باحرکات لب می گویدودانش آموزباتوجه ی حرکات لب معلم
کلمه را تشخیص داده وروی تخته می نویسد.
48. روش آزمون – مطالعه – آزمون :در این روش در ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای دانش آموزان می خوانیم و بعد
از تصحیح، آن رابه دانش آموزان باز می گردانیم بعد دانش آموزان تا جلسه بعدی املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود
را تمرین می کنند. در جلسه بعد از آن متن دوباره دیکته کفته می شود که معمولا بدن غلط و یا با غلط های محدودی همراه
است.البته باید توجه داشت که متن دوم را باکمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در قالب جملات
جدید) می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت دانش آموزان در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود.
49. روش مطالعه و آزمون :ابتدا درس یا درس هایی توسط شما جهت گفتن دیکته انتخاب می شود و دانش آموزان روی
لغات مشکل آن به صورت دیکته پای تخته و تکالیفی نظیر نوشتن کلمات با حروف رنگی و …تمرین می کنند
سپس از آن درس یا درس ها دیکته گفته می شود که البته بهتر است متن دقیقاً مانند کتاب نباشد.
50. روش نمایش:به منظور تقویت بیشتر حافظه دیداری در رابطه با آموزش حروف هم صدا مانند(ص- ث- س ) ابتدا لغات
مورد نظر را روی طلق های شفاف می نویسیم سپس آن ها را با استفاده از اورهد ویاتجسّم گر روی پرده نمایش می دهیم
مثلاً کلمه(( صابون)) سپس روی حرف (ص) را می پوشانیم و از دانش آموزان می خواهیم یکی از سه حرف (س، ث، ص) را
انتخاب کرده و کلمه را کامل کنند.سپس کلمه را کامل نشان می دهیم تا اگر غلط حدس زده بودند آن را اصلاح کنند و
درستش را کنارش بنویسید. از این روش به هنگام دیکته پای تخته ای هم می توان استفاده کرد وجود دستگاه اورهد
الزامی نیست.از دانش آموزان بخواهید ابتدا کلمه را در دفتر خود بنویسند بعد به تخته نگاه کنند و در صورت اشتباه
درست آن را بالای کلمه بنویسند.
51. روش چند حسی:در این روش چند حس بینایی – شنوایی- لامسه به کمک یادگیری املا کلمه مورد نظر می آیند.
این روش بیشتر قبل از دیکته به منظور تمرین کلمات مشکل درس به کار گرفته می شود.
الف) از دانش آموز خواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظر ( این کلمه از متن دیکته ای که بعداً گفته خواهد شد انتخاب می شود) که پای تابلو نوشته شده نگاه کند.
ب) آن را بخوانند و کلمه مورد نظر را در هوا به صورت ذهنی و با استفاده از انگشت خود بنویسد.
ج) سپس آن را در جمله ای مناسب به کار برد . از این طریق معنای کلمه را بهتر درک می کند
و) کلمه را از پای تابلو پاک کرده و به آن ها فرصت می دهیم تا کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسند.
د) کلمه را روی تابلو نوشته تا دانش آموزان آن ها را با هم مطابقت دهد و به درستی یا نادرستی نوشته خود پی ببرد.حرفی
از کلمه را که از ارزش املای برخوردار است قرمز نوشته و پای تابلو می نویسیم مانند (ص) در تصمیم. از این روش به
عنوان یک تمرین و تکلیف هم جهت تقویت حافظه دیداری دانش آموزان می توان استفاده نمود.
52. استفاده از برگه مچاله شده:در این روش کلمات کلیدی را روی کاغذ نوشته و پس از مچاله کردن آن را در اختیار دانش
آموزان قرار میدهیم. دانش اموزان پس از خواندن کلمه مورد نظر به گروه های دیگر سرکشی می کنند، تا کلماتی را شبیه
نوشته خودشان هست پیدا کنند و با گروه جدید یک جمله بسازند.
53. املای توپی:کلمات کلیدی یا مهم را روی کاغذی نوشته و روی توپی می چسبانیم. هر بار توپ را به طرف یک دانش
آموز پرت می کنیم، او پس از دیدن کلمه با آن جمله ای می سازد و آن جمله را به کل کلاس می گوید.
54. ۴کلمه گم شده:چند کلمه را به صورت صحیح روی تابلو می نویسیم، به دانش آموزان می گوییم که به کلمات توجه
کنند. یکی از دانش آموزان را از کلاس بیرون می فرستیم و یکی از کلمات را پاک می کنیم تا وقتی دانش آموز وارد کلاس
شد، حدس بزند کدام کلمه پاک شده است و آن را مجددا بنویسد.
55. نوبت کیه؟در این روش بخش های هر کلمه و یا ترکیب ها را در کارت هایی نوشته و به دانش آموزان داده می شود.
آموزگار کلمه ای را نام می برد. هر دانش آموزی که با کارتهایی که در دست دارد و می تواند کلمه را بسازد بیرون می آید.
یکی دیگر از دانش آموزان به صورت انتخابی یا داوطلب آن کلمه را روی تخته کلاس می نویسد.
56. اسم – فامیل:این همان بازی قدیمی است، با این تفاوت که ستون ها کمتر است. در ضمن صدای اول کلمه مورد نظر چاپ شده است.
57. روش مسابقه ای:املا به روش مسابقه ای روش دیگری از نحوه املا گفتن به شمار می رود. در این روش چند دانش
آموز تقریبا هم سطح انتخاب می شود. ابتدا تخته کلاس را به دو یا سه قسمت تقسیم می کنیم و سپس کلمه یا جمله ای
توسط معلم گفته می شود.
58. جورکن وبپر: روش: کودک به حرف نوشته شده روی تخته نگاه می کندودرمربع های حروف روی زمین دومربع راکه حرف مانندحرف
روی تخته درآنهانوشته شده است پیدامی کندوروی آن می پرد.تخته پاک می شودوحرف دیگری روی آن نوشته می
شودودوباره کودک بایددویاسه حرف مانندآن راروی مربع هابیایدوروی آنهابپرد.
59. ساختن کلمات باحروف:کودک بایدبادسته حروفی که داردکلمه های مختلف بسازدواین کارراباپریدن روی حروف هرکلمه
نشان دهددرکنارهرکودکی که باپریدن کلمه درست می کندبایدیک کودک مشاهده گرباشدکه هم درستی کاراو را بررسی
کندوهم تعدادکلمات ساخته شده توسط اورابشمارد.
60. 0داستان گویی:
داستان دوتیم حدوداً ده نفری ازدانش آموزان انتخاب کنیدکودک شماره ۱ازهردوتیم می رودجلوی تخته وجمله ای
رابانوشتن یک کلمه شروع می کندوبرمی گرددبه نفردوم می زندوخودش به ته صف می رودنفردوم می رودوکلمه سوم جمله
رامی نویسدبازی ادامه می یابدتاداستانی نوشته شود.
منبع:مجموعه تجارب وبحث های همکاران دوره ی ابتدایی
